Top
ਵਪਾਰ
ਮਨੋਰੰਜਨ
ਸਮਾਜ
ਖੇਡਾਂ
ਸਿਹਤ ਦਰਪਣ
ਰਾਜਨੀਤੀ
Impreza
ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ
ਮੁੱਖ ਪੰਨਾ
ਵਿਦੇਸ਼
ਭਾਰਤ
ਸੰਪਾਦਕੀ
ਆਰਟੀਕਲ/ਲੇਖ
ਈ-ਪੇਪਰ
ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਈ-ਪੇਪਰ
View Details
<< Back
ਚੋਣ ਨਤੀਜਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਸਮਝਦਿਆਂ---ਸ਼ਿਵ ਇੰਦਰ ਸਿੰਘ
ਸੰਨ 2014 ਤੇ 2019 ਦੀਆਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ’ਚ ਪੰਜਾਬ ਨੇ ਪੂਰੇ ਮੁਲਕ ਨਾਲੋਂ ਵੱਖਰਾ ਫ਼ਤਵਾ ਦਿੱਤਾ। ਦੋਵਾਂ ਚੋਣਾਂ ’ਚ ਜਿੱਥੇ ਪੂਰਾ ਮੁਲਕ (ਗਿਣਤੀ ਦੇ ਚੰਦ ਰਾਜਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ) ਮੋਦੀ ਲਹਿਰ ਦੀ ਲਪੇਟ ’ਚ ਆ ਗਿਆ ਉੱਥੇ ਪੰਜਾਬ ਇਸ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਠੱਲ੍ਹਣ ਵਾਲਾ ਸੂਬਾ ਨਜ਼ਰ ਆਇਆ।
1947 ਤੋਂ ਹੁਣ ਤੱਕ ਪੰਜਾਬ ਨੇ ਬੜੀਆਂ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਤੇ ਸਿਆਸੀ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੇਖੀਆਂ। ਪਹਿਲੇ ਦੌਰ ’ਚ ਪੰਥਕ ਤੇ ਖੱਬੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦਾ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਿਆਸਤ ਤੇ ਸਮਾਜ ’ਤੇ ਡੂੰਘਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸੀ। ਪੰਥਕ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਵਾਲੇ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ’ਤੇ ਧਨੀ ਜੱਟ ਜਮਾਤ ਦੇ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਸਨ। ਕਿਰਤੀ ਤੇ ਦਲਿਤ ਵਰਗ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਏਜੰਡੇ ’ਤੇ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲੋਂ ਰਾਜਾਂ ਨੂੰ ਵੱਧ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਉਠਾਈ ਮੰਗ ਵੀ ਫ਼ਿਰਕੂ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰ ਜਾਂਦੀ। ਖੱਬੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਵਾਲੀਆਂ ਬਹੁਤੀਆਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੀ ਦਲਿਤ ਮਸਲਿਆਂ ਬਾਬਤ ਸੋਚ ਸਦਾ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਘੇਰੇ ’ਚ ਰਹੀ ਹੈ। ਖੱਬੀਆਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਘੱਟ-ਗਿਣਤੀਆਂ ਦੇ ਮਸਲਿਆਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸੰਬੋਧਨ ਨਹੀਂ ਹੋਈਆਂ ਸਗੋਂ ਕਈ ਵਾਰ ਉਹ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ‘ਬੀ’ ਟੀਮ ਹੀ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀਆਂ।
ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ’ਚ ਵੀ ਪੰਥਕ ਤੇ ਖੱਬੀਆਂ ਧਿਰਾਂ ਸੰਕੀਰਨਤਾ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਸੱਤਰਵਿਆਂ ’ਚ ਕੁਝ ਵੱਡੇ ਅਖ਼ਬਾਰ ਸਮੂਹਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ’ਚ ਅਖ਼ਬਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ। 80ਵਿਆਂ ਦੇ ਅਖੀਰ ਤੱਕ ਖੱਬੀ-ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਵਾਲੇ ਸਾਹਿਤ (ਖ਼ਾਸਕਰ ਨਕਸਲੀ ਵਿਚਾਰ ਵਾਲੇ) ਦੀ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ’ਤੇ ਤਕੜੀ ਜਕੜ ਰਹੀ। 90ਵਿਆਂ ’ਚ ਸੰਸਾਰ ਤੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਆਪੀ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਮਾਜ ’ਤੇ ਵੀ ਸਮਾਜਿਕ, ਰਾਜਨੀਤਕ ਆਰਥਿਕ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਤੇ ਬੌਧਿਕ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਇਆ। ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ’ਚ ‘ਮਿਡਲ ਕਲਾਸੀ’ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਆਗਮਨ ਹੋਇਆ ਜੋ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਰਹਿੰਦਾ। ਉਤਰ-ਆਧੁਨਿਕਤਾਵਾਦ, ਸੰਰਚਨਾਵਾਦ, ਨਾਰੀਵਾਦ, ਪ੍ਰਯੋਗਵਾਦ ਵਰਗੀਆਂ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਥਾਂ ਬਣਾ ਲਈ।ਇਹ ਉਹ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਚੁਣਾਵੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ’ਚ ਖੱਬੀ-ਧਿਰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਪੈ ਚੁੱਕੀ ਸੀ ਤੇ ਪੰਥਕ ਰਾਜਨੀਤੀ ਤੇ ਧਿਰਾਂ ਦਾ ਰਸਾਤਲ ਵੱਲ ਜਾਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਸੀ| 1997 ’ਚ ਅਕਾਲੀ ਦਲ-ਭਾਜਪਾ ਨਾਲ ਗੱਠਜੋੜ ਕਰਕੇ ਸੱਤਾ ’ਚ ਆਇਆ। ਇਸ ਗਠਜੋੜ ਨੇ 93 ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤੀਆਂ (ਅਕਾਲੀ 75, ਭਾਜਪਾ 18)। ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਨਵੀਂ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿਆਸੀ ਸੋਚ ਵੱਲ ਵਧ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਸ਼ਾਇਦ ਇਸਦਾ ਕਾਰਨ ਇਹ ਵੀ ਸੀ ਜਿਸ ਧਨੀ ਵਰਗ ਦਾ ਉਹ ਤਰਜਮਾਨ ਸੀ ਉਸਨੂੰ ਸੱਤਾ ’ਚ ਹਿੱਸਾ ਮਿਲ ਚੁੱਕਾ ਸੀ। ਫਰਜ਼ੀ ਮੁਕਾਬਲਿਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਦਾ ਕੀਤਾ ਵਾਅਦਾ ਉਸਨੇ ਠੰਢੇ ਬਸਤੇ ’ਚ ਪਾ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਰਿਸ਼ਵਤਖੋਰੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਵਿਚ ਵੀ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰ ਗਈ।
2002 ’ਚ ਕੈਪਟਨ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਕਾਂਗਰਸ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਅਕਾਲੀ ਰਾਜ ’ਚ ਹੋਈ ਰਿਸ਼ਵਤਖੋਰੀ ਨੂੰ ਬੇਪਰਦ ਕਰਕੇ ਕੀਤੀ। ਫੇਰ ਕੈਪਟਨ ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਅਕਾਲੀਆਂ ਕੋਲੋਂ ਪੰਥਕ ਮੁੱਦੇ ਖੋਹੇ। ਉਸ ਮਗਰੋਂ ਪੰਜਾਬ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਮੁਦਿਆਂ ’ਤੇ ਵੀ ਕੈਪਟਨ ਨੇ ਅਕਾਲੀਆਂ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕੀਤਾ। ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੀ ਥਾਂ ਸਨਅਤੀਕਰਨ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੱਤੀ। ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਐਕੁਆਇਰ ਕਰਨ ਤੇ ਇਸਦੇ ਵਿਰੋਧ ’ਚ ਕਿਸਾਨੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਿਖਣ ਲੱਗਾ। ਨਿੱਜੀਕਰਨ, ਉਦਾਰੀਕਰਨ ਨੇ ਪੈਰ ਹੋਰ ਪਸਾਰੇ। ਕਈ ਕਾਂਗਰਸੀ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੇ ਨਿੱਜੀ ਵਪਾਰ ਤੇ ਸਨਅਤਾਂ ਚਮਕਣ ਲੱਗੇ।
2007 ’ਚ ਬਣੀ ਅਕਾਲੀ-ਭਾਜਪਾ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕੈਪਟਨ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ ਤੇ ਦਸ ਸਾਲ ਇਹ ਕੰਮ ਹੋਰ ਜ਼ੋਰ-ਸ਼ੋਰ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਗਿਆ। ਖੇਤੀ, ਕਿਸਾਨ, ਪੰਥਕ ਮੁੱਦੇ ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਹੱਕੀ ਮੰਗਾਂ ਅਕਾਲੀਆਂ ਦੇ ਏਜੰਡੇ ਤੋਂ ਦੂਰ ਚਲੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਰੇਤ, ਮਾਫ਼ੀਆ ਤੇ ਨਸ਼ਿਆਂ ਦੇ ਕਾਰੋਬਾਰੀਆਂ ਦੀ ਜਕੜ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋਈ। ਲੋਕ ਵਿਰੋਧੀ ਸਰਕਾਰੀ ਨੀਤੀਆਂ ਤੋਂ ਹਰ ਵਰਗ ’ਚ ਗੁੱਸੇ ਦੀ ਲਹਿਰ ਦਿਸਣ ਲੱਗੀ। ਆਪਣੇ ਦਾਬੇ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਲਈ ਹੁਕਮਰਾਨਾਂ ਨੇ ਗੁੰਡਾ ਟੋਲਿਆਂ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲਿਆ ਗਿਆ ਤੇ ਗੈਂਗ ਟੋਲਿਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੈਰ ਪਸਾਰ ਲਏ। ਫਰੀਦਕੋਟ ਅਗਵਾ ਵਾਲੀ ਘਟਨਾ ਤੇ ਛੇਹਰਟਾ ਵਾਲੀ ਛੇੜਖਾਨੀ ਦੀ ਘਟਨਾ ਨੇ ਇਹ ਦਰਸਾ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਸੂਬੇ ’ਚ ਔਰਤਾਂ ਮਹਿਫ਼ੂਜ਼ ਨਹੀਂ। ਇਸੇ ਦੌਰ ’ਚ ਹਤਾਸ਼ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵੱਲ ਰੁਖ਼ ਕੀਤਾ।
ਇਸੇ ਦੌਰ ’ਚ ਖੱਬੀਆਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਘੋਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਖ਼ਾਸਕਰ ਦਲਿਤ ਤੇ ਘੱਟ-ਗਿਣਤੀ ਮਸਲਿਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਣੀ ਪਹੁੰਚ ’ਚ ਤਬਦੀਲੀ ਲਿਆਂਦੀ। ਆਪਣੀ ਹੋਂਦ ਲਈ ਜੂਝ ਰਹੀਆਂ ਪੰਥਕ ਧਿਰਾਂ ’ਚੋਂ ਕਈ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਦੀ ਮੰਗ ਛੱਡ ਕੇ ਫੈਡਰਲ ਸਟੇਟ ਦੀ ਮੰਗ ’ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇਣ ਲੱਗੀਆਂ। ਕੁਝ ਖੱਬੀਆਂ ਤੇ ਪੰਥਕ ਧਿਰਾਂ ਹਿੰਦੂ ਫਾਸ਼ੀਵਾਦ ਵਿਰੁੱਧ ਇਕ ਮੰਚ ’ਤੇ ਦਿਸਣ ਲੱਗੀਆਂ। ਕਿਤੇ ਨਾ ਕਿਤੇ ਸੂਬਾ ਚੰਗੇ ਲਈ ਜੂਝਦਾ ਵੀ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਇਸੇ ਮਾਹੌਲ ’ਚ ਮਨਪ੍ਰੀਤ ਬਾਦਲ ਨੇ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਨਾਂ ਲੈ ਕੇ ਨਵੀਂ ਪਾਰਟੀ ਪੀਪੀਪੀ ਬਣਾ ਕੇ 2012 ਦੀਆਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ’ਚ 5 ਫ਼ੀਸਦੀ ਵੋਟਾਂ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀਆਂ।ਰਾਜ ਦਾ ਇਹੀ ਮਾਹੌਲ ਅੰਨਾ ਅੰਦੋਲਨ ’ਚੋਂ ਨਿਕਲੀ ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ ਲਈ ਕਾਰਗਰ ਸਾਬਤ ਹੋਇਆ। 47 ਦਿਨਾਂ ਕੇਜਰੀਵਾਲ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਵਿਰੋਧੀ ਚੁੱਕੇ ਕਦਮ, ਜਨ ਲੋਕਪਾਲ ਬਿਲ, 1984 ਕਤਲੇਆਮ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਜਾਂਚ ਲਈ ਸਿੱਟ ਦੀ ਕਾਇਮੀ ਦੇ ਫ਼ੈਸਲਿਆਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਦਿਲ ਜਿੱਤੇ। ਕੇਜਰੀਵਾਲ ਤੇ ਉਸਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨ, ਇਨਕਲਾਬ ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ ਤੇ ਵਿਵਸਥਾ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦੇ ਦਿੱਤੇ ਨਾਅਰਿਆਂ ਨੇ ਨੌਜਵਾਨੀ ਨੂੰ ਪੋਹਿਆ। ‘ਆਪ’ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਅਸੰਤੁਸ਼ਟ ਹੋਏ ਕਾਮਰੇਡਾਂ ਤੇ ਥੱਕ-ਹਾਰ ਚੁੱਕੀਆਂ ਸਿੱਖ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ। ਬੜੇ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਖੱਬੇ ਤੇ ਪੰਥਕ ਧਿਰਾਂ ਇਕ ਝੰਡੇ ਥੱਲੇ ਦਿਸਣ ਲੱਗੀਆਂ। ਕਈਆਂ ਨੂੰ ਜਾਪਿਆ ਜਿਵੇਂ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਦਿੱਲੀ ਨਾਲ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਟੁੱਟਿਆ ਸੰਵਾਦ ਜੁੜਨ ਲੱਗਾ ਹੋਵੇ। ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਪੂਰੇ ਮੁਲਕ ’ਚ ਹਾਰਨ ਵਾਲੀ ‘ਆਪ’ ਦੀ ਝੋਲੀ ਪੰਜਾਬ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਚਾਰ ਸੀਟਾਂ ਪਾ ਦਿੱਤੀਆਂ।
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕ ਜਾਤਾਂ ਧਰਮਾਂ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਉੱਠ ਕੇ ਸੋਹਣੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਮਨ ’ਚ ਸੰਜੋਈ ‘ਆਪ’ ਵਾਲਿਆਂ ’ਤੇ ਫ਼ਿਦਾ ਸਨ। ਕਿਸੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਵਾਲੀ ਇਸ ਪਾਰਟੀ ’ਚ ਥੋੜ੍ਹੀ-ਮੋਟੀ ਤੂੰ-ਤੂੰ ਮੈਂ-ਮੈਂ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਲੱਗੀ। ਇਸਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਪਾਰਟੀ ਨੇ 2015 ’ਚ ਦਿੱਲੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ’ਚ 70 ’ਚੋਂ 67 ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤ ਕੇ ਮਿਸਾਲੀ ਜਿੱਤ ਦਰਜ ਕੀਤੀ। ਦੇਸ਼-ਵਿਦੇਸ਼ ’ਚ ਵਸਦੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦਾ ਇਸ ਜਿੱਤ ’ਚ ਅਹਿਮ ਯੋਗਦਾਨ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਜਾ ਕੇ ‘ਆਪ’ ਲਈ ਪ੍ਰਚਾਰ ਏਦਾਂ ਕੀਤਾ ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਕੋਈ ਇਨਕਲਾਬ ਦੀ ਲੜਾਈ ਲੜ ਰਹੇ ਹੋਣ ਜਿਸ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਹੋ ਕੇ ਪੰਜਾਬ ਆਉਣਾ ਹੋਵੇ।
ਦਿੱਲੀ ਫ਼ਤਹਿ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਅੰਦਰੂਨੀ ਕਲੇਸ਼ ਜੱਗ ਜ਼ਾਹਰ ਹੋਣ ਲੱਗਾ। ਕੇਜਰੀਵਾਲ ਦੇ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹ ਰਵੱਈਏ ਨੇ ਯੋਗਿੰਦਰ ਯਾਦਵ ਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਭੂਸ਼ਨ ਵਰਗੀਆਂ ਹਸਤੀਆਂ ਨੂੰ ਬੜੇ ਅਪਮਾਨਜਨਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪਾਰਟੀ ’ਚੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢਿਆ ਗਿਆ। ਇਸਦਾ ਸੇਕ ਪੰਜਾਬ ਤਕ ਵੀ ਪਹੁੰਚਿਆ| ਇਸ ਟੁੱਟ-ਭੱਜ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦਾ ਮਨ ਖੱਟਾ ਹੋਇਆ, ਪਰ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਪਾਰਟੀ ਤੋਂ ਆਸ ਫਿਰ ਲਾਈ ਹੋਈ ਸੀ। 2017 ਦੀਆਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਤਕ ਕੇਜਰੀਵਾਲ ਸਣੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਕਈ ਦਾਅਵੇਦਾਰ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਲੱਗੇ।
ਆਪਣੀ ਨਾਅਹਿਲੀਅਤ ਕਾਰਨ ਪਾਰਟੀ ਸੱਤਾ ’ਚ ਨਾ ਆ ਸਕੀ, ਪਰ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦਾ ਰੁਤਬਾ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ’ਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋਈ। ‘ਆਪ’ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਲਾਲਸਾਵਾਂ ਵੱਡੀਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਇਸ ਆਪਾ-ਧਾਪੀ ਕਾਰਨ ਲੋਕ ਪਾਰਟੀ ਤੋਂ ਕਿਨਾਰਾ ਕਰਨ ਲੱਗੇ। ਰਹਿੰਦੀ ਕਸਰ ਦਿੱਲੀ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਪੰਜਾਬ ’ਤੇ ਚੌਧਰ ਨੇ ਪੂਰੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਖਹਿਰਾ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਏਕਤਾ ਪਾਰਟੀ ਬਣਾ ਕੇ ਧਰਮਵੀਰ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਨਵਾਂ ਪੰਜਾਬ ਪਾਰਟੀ, ਬੈਂਸ ਭਰਾਵਾਂ ਦੀ ਲੋਕ ਇਨਸਾਫ ਪਾਰਟੀ, ਦੋ ਖੱਬੀਆਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਸੀਪੀਆਈ ਤੇ ਆਰਐਮਪੀ ਅਤੇ ਬਸਪਾ ਨਾਲ ਗੱਠਜੋੜ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬ ਡੈਮੋਕ੍ਰੇਟਿਕ ਅਲਾਇੰਸ ਬਣਾ ਕੇ ਚੋਣ ਲੜੀ।
ਮੌਜੂਦਾ ਚੋਣ ਨਤੀਜੇ ਦਰਸਾ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੇ ਪੂਰੇ ਮੁਲਕ ’ਚ ਛਾਈ ਭਗਵੀਂ ਸੋਚ ਨੂੰ ਠੁੱਡਾ ਮਾਰਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਤਮਾਮ ਸਿਆਸੀ ਧਿਰਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਨਾਰਾਜ਼ਗੀ ਵੀ ਦਿਖਾਈ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਉਦਹਾਰਣ ਨੋਟਾ ਨੂੰ ਪਈਆਂ 154430 ਵੋਟਾਂ ਹਨ। ਤੇਰ੍ਹਾਂ ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਕਾਂਗਰਸ 8 ਸੀਟਾਂ ਤਕ ਹੀ ਪਹੁੰਚ ਸਕੀ। ਪਿਛਲੀ ਵਾਰ 4 ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤਣ ਵਾਲੀ ‘ਆਪ’ ਸਿਰਫ਼ ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ ਵਾਲੀ ਸੀਟ ਹੀ ਬਚਾ ਸਕੀ। ਅਕਾਲੀਆਂ ਨਾਲੋਂ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਰੋਸਾ ਦੂਰ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਭਾਜਪਾ ਨੇ ਭਾਵੇਂ 3 ’ਚੋਂ 2 ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤੀਆਂ, ਪਰ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ’ਚ ਮੋਦੀ ਲਹਿਰ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਸਨੀ ਦਿਉਲ ਫੈਕਟਰ ਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਫੁੱਟ ਜਿੱਤ ਦਾ ਕਾਰਨ ਰਹੀ ਹੈ।
ਪੀਡੀਏ ’ਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋ ਕੇ ਬਸਪਾ ਨੇ ਆਪਣੀ ਹਾਲਤ ਸੁਧਾਰੀ ਹੈ। ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ 1,46,000 ਵੋਟਾਂ, ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਤੋਂ 1,28,000 ਤੋਂ ਵਧੇਰੇ ਤੇ ਜਲੰਧਰ ਤੋਂ 2 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵੋਟਾਂ ਹਾਸਲ ਕਰਕੇ ਤੀਜਾ ਸਥਾਨ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ। ਬੈਂਸ ਭਰਾਵਾਂ ਦੀ ਲੋਕ ਇਨਸਾਫ਼ ਪਾਰਟੀ ਲੁਧਿਆਣਾ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਨੰਬਰ ਤੇ ਫ਼ਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ 1,42,000 ਵੋਟਾਂ ਲੈ ਕੇ ਤੀਜੇ ਸਥਾਨ ’ਤੇ ਰਹੀ। ਪਟਿਆਲੇ ਤੋਂ ਡਾ. ਗਾਂਧੀ 1,61,000 ਵੋਟਾਂ ਲੈ ਕੇ ਤੀਜੇ ਸਥਾਨ ’ਤੇ ਰਹੇ। ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਤੋਂ ‘ਆਪ’ ਦਾ ਇਕ ਲੱਖ ਤੋਂ ਵਧੇਰੇ ਵੋਟਾਂ ਲੈ ਕੇ ਤੀਜੇ ਸਥਾਨ ’ਤੇ ਰਹਿਣਾ, ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬ ਏਕਤਾ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਦੋ ਲੱਖ ਤੋਂ ਵਧੇਰੇ ਵੋਟ ਲੈ ਕੇ ਤੀਜੇ ਸਥਾਨ ’ਤੇ ਰਹਿਣਾ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ’ਚ ਤੀਜੇ ਬਦਲ ਦੀ ਸਪੇਸ ਹਾਲੇ ਪਈ ਹੈ।
ਪੰਜਾਬ ਨੇ 1947 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹੁਣ ਤਕ ਬੜੇ ਉਤਰਾਅ ਚੜਾਅ ਦੇਖੇ। ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਤਸ਼ੱਦਦ ਸਹਿਆ। ਸਥਾਪਤੀ ਪ੍ਰਤੀ ਰੋਹ ਵੀ ਤਿੱਖਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਸੰਘਰਸ਼ਮਈ ਸਫ਼ਰ ਸਦਕਾ ਇੱਥੇ ਦੇ ਬੌਧਿਕ ਹਲਕਿਆਂ ਨੇ ਵੀ ਆਪਣੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਨਿਖਾਰਿਆ ਹੈ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਖੱਬੀਆਂ ਤੇ ਪੰਥਕ ਧਿਰਾਂ ਨੇ। ਪੰਜਾਬ ਲਗਾਤਾਰ ਰਿੱਝ ਰਿਹਾ, ਇਹੀ ਇਹਦਾ ਨਿਆਰਾਪਣ ਹੈ।
ਇਹਦੇ ਨਾਲ ਖਦਸ਼ੇ ਤੇ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਵੀ ਬਹੁਤ ਹਨ। ਲੋਕਾਂ ’ਚ ਵਰਤਮਾਨ ਪਾਰਟੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਉਦਾਸੀਨਤਾ ਤੇ ‘ਆਪ’ ਵਰਗੇ ਵਰਤਾਰੇ ਨੇ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਚਕਨਾਚੂਰ ਕੀਤੇ, ਉਸ ਤੋਂ ਡਰ ਹੈ ਕਿਧਰੇ ਚਾਲਬਾਜ਼ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਇਸ ਹਾਲਾਤ ਦਾ ਮੂੰਹ ਫ਼ਿਰਕਾਪ੍ਰਸਤੀ ਵੱਲ ਨਾ ਮੋੜ ਦੇਣ। ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਭਾਵੇਂ ਵੋਟਾਂ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ’ਚ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਗਏ, ਪਰ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦਾ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਫਿਜ਼ਾ ’ਚ ਹਾਲੇ ਵੀ ਰੰਗ ਦਿਸਦਾ ਹੈ। ਚਾਹੇ ਜਥੇਬੰਧਕ ਘੋਲ ਹੋਣ, ਸਾਹਿਤ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਉਹ ਹਸਤੀਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਲਹਿਰ ਦੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਨਿਰਾਸ਼ ਹੋ ਕੇ ਸਰਗਰਮ ਸਿਆਸਤ ਤੋਂ ਕਿਨਾਰਾ ਕਰ ਕੇ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਸਮਾਜਿਕ ਜਾਂ ਸਾਹਿਤਕ ਕੰਮਾਂ ਤਕ ਮਹਿਦੂਦ ਕਰ ਲਿਆ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਮਾਜ ’ਚ ਬਹੁਤ ਮਾਣ-ਸਤਿਕਾਰ ਹੈ। ‘ਆਪ’ ਨੇ ਪਿਛਲੀ ਵਾਰ ਚਾਰ ਸੀਟਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਲਾਕਿਆਂ ’ਚੋਂ ਹੀ ਜਿੱਤੀਆਂ ਸਨ ਜੋ ਖੱਬੇ ਪੱਖੀ ਘੋਲਾਂ ਵਾਲੇ ਸਨ।
ਇਹ ਸੱਚਾਈ ਹੈ ਕਿ ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਫਾਸ਼ੀਵਾਦੀ ਤਾਕਤਾਂ ਦਾ ਟਾਕਰਾ ਸਿਰਫ਼ ਖੱਬੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਖੱਬਿਆਂ ਲਈ ਇਹ ਵੱਡਾ ਸਵਾਲ ਹੈ ਕਿ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨਾ ਕਿਵੇਂ ਹੈ? ਦਲਿਤਾਂ ਤੇ ਘੱਟ-ਗਿਣਤੀਆਂ ਬਾਰੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਬਚੀ-ਖੁਚੀ ਸੰਕੀਰਨ ਸੋਚ ਛੱਡਣੀ ਪਵੇਗੀ। ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਨਾਮ ਲੈ ਕੇ ਮਨਪ੍ਰੀਤ ਬਾਦਲ ਅਤੇ ‘ਆਪ’ ਵਾਲੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਅੰਦਰ ਵੜ ਸਕਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਕਾਮਰੇਡ ਅਜਿਹਾ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ? ਕਿਤੇ ਇਸ ਲਈ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਕਿ ਜੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਵਿਚਾਰਕ ਵਜੋਂ ਅੱਗੇ ਲਿਆਉਣਗੇ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕਾਂ ਦਾ ਕੱਦ ਘਟਿਆ ਹੋਇਆ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣ ਲੱਗੇਗਾ?
ਮਨੋਰੰਜਨ
ਮੁੱਖ ਖ਼ਬਰਾਂ
ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਰਾਤ ਨੂੰ ਇਕੱਲਿਆਂ ਸਫਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਅੱਗੇ, ਦਿੱਲੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪਿੱਛੇ: ਸਰਵੇ
ਭਾਵੇਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸਵੇਰੇ ਜਦੋਂ ਸਾਡੀ ਨਜ਼ਰ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਸੁਰਖੀਆਂ ਉਪਰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਪੰਨਾ ਅਜਿਹਾ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੋ...
ਮਰਾਠਾ ਅੰਦੋਲਨ: ਅੰਦੋਲਨਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਫਾਇਰ ਬਿਗ੍ਰੇਡ ਦੀ ਗੱਡੀ ਸਾੜੀ, ਪੁਲਸ 'ਤੇ ਕੀਤਾ ਹਮਲਾ
ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ— ਮਰਾਠਾ ਰਿਜ਼ਰਵੇਸ਼ਨ ਦੀ ਮੰਗ ਹਿੰਸਕ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਔਰੰਗਾਬਾਦ 'ਚ ਇਕ ਅੰਦੋਲਨਕਾਰੀ ਕਾਕਾ ਸਾਹਿਬ ਸ਼ਿੰਦੇ ਨੇ ਗੋਦਾਵਰੀ ਨਦ...
'ਡਾਇਮੰਡ ਕਲੱਬ ਬਰੇਸ਼ੀਆ' ਨੇ ਕਰਵਾਇਆ ਫੁੱਟਬਾਲ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ, ਵੀਆਦਾਨਾ ਦੀ ਟੀਮ ਰਹੀ ਜੇਤੂ
ਇਟਲੀ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਬਰੇਸ਼ੀਆ ਦੇ 'ਡਾਇਮੰਡ ਕਲੱਬ' ਵਲੋਂ 6ਵਾਂ ਸਾਲਾਨਾ ਦੋ ਰੋਜ਼ਾ ਫੁੱਟਬਾਲ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ। ਕਵਾਰਟਰ ਫਾਈਨਲ ਮਨੈਰਬਿਉ ਨਾਲ ਡਾਇਮੰਡ, ਐੱਨ. ...
ਭਾਰਤ ਦਾ ਚੀਨ, ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਸਮੇਤ 10 ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਵਪਾਰ ਘਾਟਾ
ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ— ਭਾਰਤ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਖੇਤਰੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਆਰਥਕ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ (ਆਰ. ਸੀ. ਈ. ਪੀ.) ਸਮੂਹ ਦੇ 16 'ਚੋਂ 10 ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਵਪਾਰ ਘਾਟਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ 'ਚ ...
ਸੱਕੀ ਹਲਾਤਾਂ 'ਚ ਲੜਕੀ ਨੇ ਰੇਲ ਗੱਡੀ ਹੇਠ ਆਕੇ ਕੀਤੀ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀ
ਬਠਿੰਡਾ: ਨੋਜਵਾਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਮਾਨਸਿਕ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀ ਦੇ ਚਲਦਿਆਂ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀਆਂ ਦਾ ਰਾਹ ਅਖਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਚਲਦੇ ਜਿਥੇ ਬੀਤੇ ਦਿਨੀ ਸਿਵਲ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਖੇ ਜੀ...
ਉੱਤਰਾਖੰਡ 'ਚ ਵੱਡਾ ਹਾਦਸਾ, 45 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ
ਉਤਰਾਖੰਡ— ਉਤਰਾਖੰਡ ਦੇ ਕੋਟਦੁਆਰ 'ਚ ਪਿਪਲੀ—ਭੌਨ ਮੋਟਰ ਮਾਰਗ 'ਤੇ ਇਕ ਨਿੱਜੀ ਬੱਸ ਖੱਡ 'ਚ ਡਿੱਗ ਗਈ। ਇਸ ਭਿਆਨਕ ਹਾਦਸੇ 'ਚ 45 ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਰਨ ਦੀ ਸੂਚਨਾ ਮਿਲ...
Advertisements
Feedback